Bệnh Viêm Màng Não

Mỗi năm, chỉ tính riêng Bệnh viện (BV) Bệnh nhiệt đới TP.HCM đã có hàng trăm bệnh nhân (BN) đến điều trị các bệnh do ký sinh trùng gây ra với nhiều biểu hiện lạ như: khối u cỡ hạt sầu riêng tự di chuyển dưới da, hôn mê vì hít phân dơi, viêm màng não do đi chân không…

Viêm màng não mủ là bệnh nhiễm khuẩn màng não do vi khuẩn gây nên. Các vi khuẩn gây bệnh thường gặp là: Hemophilus influenza, não mô cầu và phế cầu. Ở trẻ sơ sinh có thể gặp các vi khuẩn gram âm gây bệnh như E.coli, Klebsiella, Pseudomonas.

Dấu hiệu “cổ mềm”, co giật

Một bệnh nhân mắc bệnh viêm màng não mủ có thể thấy xuất hiện các triệu chứng như: sốt là biểu hiện hay gặp. Hội chứng màng não, nếu điển hình sẽ gồm các triệu chứng: đau đầu, nôn vọt, tiêu chảy (có khi táo bón). Khám sẽ thấy có dấu hiệu cứng gáy, dấu hiệu Kerning dương tính và thóp phồng. Ở bệnh nhi dưới 1 tuổi thì bệnh thường xảy ra đột ngột với các biểu hiện bỏ bú, khóc thét, ngủ li bì, dấu hiệu “cổ mềm”. Ở trẻ sơ sinh thì thấy biểu hiện bỏ bú, li bì, có thể co giật, suy hô hấp, nhiễm khuẩn huyết. Vì vậy đối với trẻ sơ sinh cần nghĩ đến viêm màng não mủ khi có các triệu chứng sốt, bú kém, nôn nhưng không rõ nguyên nhân, đặc biệt khi có các dấu hiệu nghi ngờ nhiễm khuẩn huyết.

Có hai loại viêm não hay phát tác vào mùa lạnh, đó là viêm màng não nhiễm khuẩn huyết do não mô cầu (viêm não mô cầu) và viêm màng não HiB.

Viêm não là một trong những bệnh nguy hiểm nhất đối với trẻ em vì để lại những di chứng nặng nề như liệt, mất tiếng nói, tay chân co quắp, mất tri thức, hoặc tử vong...

Viêm màng não mô cầu

Viêm màng não do não mô cầu là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, xảy ra đột ngột với các triệu chứng sốt, đau đầu dữ dội, buồn nôn, nôn, cổ cứng và thường có các ban xuất huyết, hoại tử trên da. Bệnh do vi khuẩn não mô cầu Neissrria Meningitidis gây ra. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất vào mùa đông và mùa xuân, thường xảy ra ở trẻ nhỏ, trai nhiều hơn gái.

Ký sinh trùng Angiostrongylus cantonensis là loại giun tròn gây bệnh viêm não, màng não cấp tính, tăng bạch cầu ái toan và cư trú tại bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Ký sinh trùng thâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa từ những vật chủ trung gian là ốc, ốc sên, tôm, cua, cá, thậm chí là trâu, bò, lợn... từ giai đoạn ấu trùng. Bệnh diễn biến âm thầm cho đến khi ấu trùng phát triển thành giun trưởng thành.


Mắc bệnh trọng từ một lần ăn ốc sên

Bệnh nhân nam L.T.Đ, 22 tuổi ở Tiền Giang, sinh viên Trường cao đẳng Công nghệ TP. Hồ Chí Minh sau một lần ăn ốc sên đã không ngờ tai họa ập đến. Người bệnh bị hôn mê trong 15 tháng liền do viêm não - màng não với tình trạng rất nguy kịch. Tại bệnh viện, bệnh nhân được xác định nguyên nhân do nhiễm ký sinh trùng Angiostrongylus cantonensis. Đây là loại giun tròn ký sinh ở phổi của chuột. Ở người, giun ký sinh gây viêm não - màng não hoặc có thể chui lên mắt. Trường hợp giun gây bệnh viêm não - màng não ở người lần đầu tiên do hai nhà khoa học Nomura và Lin phát hiện vào năm 1945 ở một bé trai tại Đài Loan. Tiếp theo đó, nhiều trường hợp viêm não - màng não do nhiễm loại giun này tiếp tục được phát hiện ở Nhật Bản, Trung Quốc, vùng nhiệt đới Thái Bình Dương, Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam (Dorothy, 1968) và nhiều nơi trên thế giới.

Các bác sĩ cảnh báo, sử dụng thực phẩm quá đát có thể nhiễm một loại vi khuẩn gây viêm màng não. Mặc dù mỗi năm ở Việt Nam chỉ có vài ca nhiễm vi khuẩn này, song phần lớn đều tử vong.

Tại Khoa Điều trị tích cực và hồi sức cấp cứu (Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư) đang điều trị cho bệnh nhân Nguyễn Đức Th., bị nhiễm khuẩn Listeria monocitogenes. Đây là loại vi khuẩn gây tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời. Mỗi năm bệnh viện này chỉ tiếp nhận 3 hoặc 4 bệnh nhân bị nhiễm khuẩn.

Khi nhiễm khuẩn cơ thể có cảm giác mệt mỏi, đau nhức như biểu hiển của bệnh cảm cúm thông thường. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể bị buồn nôn, nôn, tiêu chảy hoặc đôi khi chóng mặt.

Viêm não là một trong những bệnh nguy hiểm nhất đối với trẻ em vì bệnh không những gây tử vong mà còn để lại những di chứng nặng nề như liệt, mất tiếng nói, tay chân co quắp, mất tri thức... Trong nhóm bệnh viêm não, có hai căn bệnh hay phát tác vào mùa lạnh, đó là bệnh viêm màng não nhiễm khuẩn huyết do não mô cầu (thường gọi viêm não mô cầu) và viêm màng não HiB.

Viêm màng não mô cầu

Viêm màng não do não mô cầu là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, xảy ra đột ngột với các triệu chứng sốt, đau đầu dữ dội, buồn nôn, nôn, cổ cứng và thường có các ban xuất huyết, hoại tử trên da. Bệnh do vi khuẩn não mô cầu Neissrria Meningitidis - một loại vi khuẩn gram âm, ái khí, có 9 nhóm huyết thanh A, B, C, D, X, Y, Z, W135 và 29E. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất vào mùa đông và mùa xuân, thường xảy ra ở trẻ nhỏ, trai nhiều hơn gái. Vi khuẩn có thể tồn tại trong mũi họng bệnh nhân 2 - 10 ngày trước khi phát bệnh, được thải ra ngoài trong 3 - 4 tuần lễ từ khi phát bệnh. Người mang vi khuẩn nhưng không phát bệnh thải vi khuẩn trong thời gian lâu hơn, có thể tới 2 - 3 tháng hoặc 1 - 2 năm nhưng rất hiếm. Bệnh không lây qua ăn uống nhưng qua tiếp xúc trực tiếp trên da, môi trường nước hồ bơi. Bệnh dễ lây lan trong môi trường sinh hoạt kém vệ sinh, ẩm thấp, không có không khí đối lưu, nước nhiễm bẩn.

Một nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học thuộc Trường đại học hoàng gia Anh vừa tiến hành phân tích AND của hơn 1.500 người mắc bệnh và 5.000 người khỏe mạnh nhằm tìm ra mối liên quan giữa hai nhóm khác biệt. Kết quả, các nhà khoa học đã tìm ra khoảng một nửa triệu các gen khác nhau có chứa thông tin di truyền liên quan đến nguy cơ mắc bệnh hoặc cơ chế miễn dịch bệnh tự nhiên của mỗi người.

Trong số đó, họ đã phát hiện ra một loại gen ít gặp chính là nguyên nhân làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh mà vi khuẩn gây bệnh viêm màng não gây ra. Đây là căn bệnh có thể khiến bệnh nhân tử vong chỉ trong vài giờ đồng hồ. Theo GS. Michael Levin - chuyên khoa nhi Trường đại học hoàng gia Anh: Hầu hết chúng ta đều có mang trong cơ thể những vi khuẩn gây bệnh viêm màng não. Tuy nhiên, chỉ một trong số 40.000 người có mang vi khuẩn này bị mắc bệnh. Và trường hợp người mắc bệnh này là người có mang trong mình gen làm tăng nguy cơ mắc viêm màng não. Theo lý giải của giới khoa học thì: chính gen này có tác động ức chế hệ miễn dịch, làm hạn chế khả năng tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh lạ xâm nhập vào cơ thể, đặc biệt là loại khuẩn gây bệnh viêm màng não. Do đó, so với những người khỏe mạnh khác, người có mang gen nói trên dễ bị nhiễm bệnh hơn và biểu hiện bệnh diễn ra rất nhanh, chỉ trong vòng vài giờ đồng hồ sau khi bị khuẩn gây bệnh tấn công.