Bệnh Viêm Màng Não

Bệnh lây truyền như thế nào?

Bệnh viêm màng não mủ do vi khuẩn não mô cầu (Neisseria meningitis) gây ra. Bệnh gặp chủ yếu ở trẻ em. Có khoảng từ 2-8% trẻ lành mang vi khuẩn não mô cầu ở họng, mũi, hầu. Khi gặp điều kiện thuận lợi (ví dụ như sức đề kháng của cơ thể bị giảm sút vì một lý do nào đó), thì vi khuẩn não mô cầu trở nên gây bệnh. Bệnh có thể gặp ở mọi nơi trong cộng đồng dân cư, đặc biệt là trong điều kiện sống chật hẹp. Bệnh lây truyền qua đường hô hấp do tiếp xúc trực tiếp với các hạt nước bọt và các dịch tiết mũi họng của người bệnh. Tuy nhiên, sức đề kháng của vi khuẩn với môi trường rất yếu nên chúng không thể tồn tại lâu trong dịch tiết này. Bệnh thể hiện nhiều loại khác nhau từ viêm mũi, họng, nhiễm khuẩn huyết đến viêm màng não. Đối với bệnh nhiễm khuẩn huyết và viêm màng não thì vi khuẩn đi vào máu, bạch huyết gây nên những triệu chứng điển hình của bệnh nhiễm khuẩn huyết. Đối với bệnh viêm màng não mủ thì vi khuẩn từ máu, bạch huyết đến khu trú và phát triển, mưng mủ ở sọ, màng mềm và thường khu trú tại màng não vùng vòm sọ.

Biểu hiện của bệnh như thế nào?

Bệnh xuất hiện nhanh, người bệnh sốt cao 39-40oC, trạng thái kích thích, co giật động kinh cùng với biểu hiện tâm thần do nhiễm khuẩn như đau đầu dữ dội, nôn vọt. Bệnh nhân nằm theo tư thế cò súng, có dấu hiệu cứng gáy, vạch màng não dương tính (ở trẻ nhỏ thường thấy thóp phồng). Người bệnh thường sợ ánh sáng nên nằm quay mặt vào tường, có thể có dấu hiệu xuất huyết (thường là ban xuất hiện ngoài da, kích thước to, nhỏ khác nhau, đôi khi có kèm theo hoại tử). Nếu bệnh phát hiện muộn thì điều trị gặp nhiều khó khăn và khi điều trị khỏi có thể để lại nhiều di chứng nặng nề.

Ngoài thể đơn thuần còn gặp thể viêm màng não - não phù nề kịch phát. Bệnh nhân sốt cao, kích thích, vật vã, hôn mê, mạch chậm, huyết áp dao động, rối loạn hô hấp dẫn đến suy hô hấp và tỷ lệ tử vong rất cao nếu xử trí không kịp thời.

Xác định bệnh bằng cách nào?

Khi nghi là bệnh viêm màng não mủ cần chọc nước não tủy: dịch não tủy đục, có hiện tượng tăng áp lực, protein tăng.

Dùng phương pháp nhuộm đơn cặn ly tâm của nước não tủy sẽ thấy bạch cầu tăng rất cao. Nhuộm gram cặn ly tâm của nước não tủy sẽ thấy có song cầu khuẩn hình hạt cà phê, không bắt màu gram (gram âm), có cả trong và ngoài tế bào bạch cầu. Nếu có điều kiện nuôi cấy vi khuẩn, cần nuôi cấy sớm để tránh vi khuẩn bị chết (vì sức đề kháng của vi khuẩn não mô cầu kém khi ra ngoại cảnh).

Nguyên tắc phòng bệnh:

Để tránh mắc bệnh viêm màng não mủ do não mô cầu gây ra cần vệ sinh cá nhân tốt, nhất là vệ sinh họng, miệng hằng ngày. Cần cách ly bệnh nhân và tránh tiếp xúc với người bị bệnh vì vi khuẩn có thể lây qua các giọt nước bọt, chất nhày họng khi bệnh nhân ho, nói bắn ra không khí xung quanh hoặc người lành trực tiếp hít phải. Bên cạnh đó cần cho trẻ ăn uống đủ chất dinh dưỡng, mặc ấm khi trời lạnh. Hiện nay đã có vaccin đặc hiệu phòng bệnh này. Vì vậy tốt nhất cần cho trẻ tiêm vaccin phòng bệnh theo sự hướng dẫn của cán bộ y tế.

PGS.TS. Bùi Khắc Hậu - Theo Sức khoẻ & Đời sống